Bilirkişilik kurumunda önemli değişiklikler yapan ve bilirkişilerin nitelikleri, eğitimi, seçimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları belirleyen Bilirkişilik Kanunu (“Kanun”) 24 Kasım 2016 tarihli ve 29898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Ayrıca Bilirkişilik Kanunu’nda her bölge adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerde bilirkişilik bölge kurulu kurulması da öngörülmüştür Bu kurullar, bilirkişilerin sicile ve listeye kaydedilmesine karar verecek ve aynı zamanda bilirkişilerin denetimini sağlayıp performansını da ölçecektir.
Kanun’da “Temel İlkeler” başlığı altında,
- Bilirkişinin, raporunda çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamayacağı;
- Bilirkişinin, hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamayacağı
- Mahkeme’nin çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren sorun açıkça belirtilmeden ve inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ile sınırları açıkça gösterilmeden bilirkişi görevlendirilemeyeceği
belirtilmiştir.
Kanun kapsamında ayrıca Bilirkişilik Danışma Kurulu kurulması öngörülmüştür. Bu kurula Adalet Bakanlığı Müsteşarı başkanlık edecek olup, kurul bilirkişilik hizmetlerinin yürütülmesinde yaşanan sorunlar hakkında çözüm önerilerinde bulunacaktır.
Ayrıca her bölge adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerde bilirkişilik bölge kurulu kurulması öngörülmüştür. Bu kurulların görevleri şunlardır:
- Bilirkişilik hizmetlerinin ilgili mevzuata uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak;
- Bilirkişiliğe kabule ve bilirkişilerin sicile ve listeye kaydedilmesine karar vermek;
- Sicile kayıtlı bilirkişilerin temel ve alt uzmanlık alanlarına göre bilirkişilik listelerini oluşturmak;
- Bilirkişilerin sicil ve listeden çıkarılmasına karar vermek;
- İlgili mevzuat çerçevesinde bilirkişilerin denetimini yapmak ve performansını ölçmek;
- Özel hukuk tüzel kişilerinin bilirkişilik faaliyetinde bulunmalarına izin vermek, izinlerini iptal etmek, bilirkişiliğe ilişkin faaliyet ve raporlarını denetlemek.
Bilirkişiliğe başvuru, ilgilinin yerleşim yerinin veya mesleki faaliyetlerini yürüttüğü yerin bağlı olduğu bölge kuruluna ya da adli veya idari yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonuna ilgili belgeler eklenmek suretiyle yazılı olarak yapılacaktır. Adalet komisyonlarına yapılan başvurular, bölge kuruluna gönderilir.
Bilirkişiler, görevleriyle ilgili tutum ve davranışlarının veya hazırladıkları raporların ilgili mevzuata uygunluğu bakımından bölge kurulları tarafından re’sen veya başvuru üzerine denetlenecektir.
Kanun yukarıda sayılan yeniliklerin yanı sıra
- İcra ve İflas Kanunu’nda,
- Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nda,
- Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu’nda,
- İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda,
- Adli Tıp Kurumu Kanunu’nda,
- Hâkimler ve Savcılar Kanunu’nda,
- Kamulaştırma Kanunu’nda,
- Türk Ceza Kanunu’nda,
- Ceza Muhakemesi Kanunu’nda,
- Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun’da ve
- Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda
bilirkişilik kurumuna ilişkin hükümlerde değişiklikler yapılmıştır.
Bu kapsamda en çok değiştirilen kanunlardan biri de Adli Tıp Kurumu Kanunu olmuştur:
- Adli Tıp Genel Kurulu, üç Adli Tıp Üst Kurulu’na bölünmüştür.
- Adli Tıp İhtisas Kurulu sayısı ikiden sekize çıkarılmıştır. Söz konusu Kurullar 1 Eylül 2017 tarihinde göreve başlayacaktır.
Önemli değişiklerin yapıldığı bir diğer kanun da Hukuk Muhakemeleri Kanunu’dur:
- Yapılan değişiklikler sonucunda bilirkişiler artık adalet komisyonları tarafından hazırlanan yıllık listeler yerine bölge adliye mahkemelerinin yargı çevreleri esas alınmak suretiyle bilirkişilik bölge kurulu tarafından hazırlanan listede yer alan kişiler arasından seçilecektir.
- Kamu görevlilerine, bağlı bulundukları kurumlarla ilgili dava ve işlerde, bilirkişi olarak görev verilemeyecektir.
Son olarak belirlenen süre içinde raporunu vermeyen bilirkişi hakkında görevlendirmeyi yapan mahkemeden ilgili kişinin bilirkişilik görevi yapmaktan belirli bir süre yasaklanması veya bilirkişilik listesinden çıkartılması istenebilmekteyken, yeni düzenleme ile birlikte bu taleplerin artık bilirkişilik bölge kuruluna iletilmesi gerekmektedir.
Kanun’un tam metnine bu linkten ulaşabilirsiniz.
