Anayasa Mahkemesi, 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda Yer Alan Haczedilen Malların Elektronik Ortamda Satışına İlişkin Düzenlemedeki Bazı İbareleri Anayasa’ya Aykırı Bularak İptal Etmiştir

24 Mart 2025 tarihli 32851 sayılı Resmi Gazete’de, Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM”) 2022/6 Esas, 2024/2225 Karar sayılı ve 25 Aralık 2024 tarihli kararı (“Karar”) yayımlandı. AYM, 24/11/2021 tarihli ve 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 13. Maddesi ile 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun haczedilen malların elektronik ortamda açık artırma yoluyla satışına ilişkin usul ve esasları düzenleyen 111/b maddesinin 7, 8 ve 9. fıkralarına eklenen ibareleri Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmiştir.

AYM’nin iptal kararları, haczedilen malların elektronik ortamda açık artırma suretiyle satışı bakımından çeşitli etkiler doğuracaktır.

1. İhale Portalına Erişim Engelleme Yetkisinin Kaldırılması

111/b maddesinin yedinci fıkrası, haczedilen malların elektronik ortamda açık artırma yoluyla satışını düzenleyen sistemin güvenliğini sağlamak amacıyla, ihale alıcılarının hak ve menfaatlerine zarar verdiği değerlendirilen internet sitelerine erişim engelleme yetkisi öngörmekteydi. Düzenleme, 5651 sayılı Kanun’un[1] “gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi” başlıklı 8/A maddesine atıf yaparak, idarenin belirli internet içeriklerini hızlı bir şekilde erişime kapatmasını mümkün kılmaktaydı. AYM, ihale alıcılarının hak ve menfaatlerine zarar veren internet sitelerinde yer alan içeriğin çıkarılmasına ve/veya bu internet sitelerine erişimin engellemesin karar verilmesine imkân tanıyan kuralın ifade özgürlüğüne sınırlama getirildiği sonucuna varmakla birlikte bu düzenlemenin hukuki öngörülebilirlikten yoksun olduğu ve idareye geniş takdir yetkisi tanıyarak keyfiliğe izin verdiği gerekçesiyle iptaline karar vermiştir. Söz konusu düzenlemenin iptali ile, kanunilik ilkesi gereği herhangi bir yargı kararı olmaksızın idarenin doğrudan müdahale etme yetkisi kaldırılmıştır.

2. Adalet Bakanlığı’nın Erişim Kısıtlama Yetkisinin Kaldırılması

111/b maddesinin sekizinci fıkrasının birinci cümlesi, Adalet Bakanlığı’na, belirli eylemleri gerçekleştiren kişilerin elektronik ihale platformuna erişimini üç ay süreyle engelleme yetkisi tanımaktaydı. AYM, Adalet Bakanlığı’na verilen bu yetkinin, haczedilen malın satışına ilişkin ihalelere katılarak telif verebilme ve sözleşmeler yoluyla hukuki ilişki kurma özgürlüğüne aykırı olduğuna karar vererek ilgili ibarenin iptaline hükmetmiştir. Ayrıca, aynı fıkranın beşinci cümlesi gereği Bakanlık tarafından Portal’e erişimi engellenen kişinin, yasal süresi içinde sulh ceza hakimliğine başvuru hakkının kısıtlanması ya da başvuru sonrasında engellemenin ancak ihaleler tamamlandıktan sonra kaldırılması nedeniyle ihalenin iptalini talep etme imkanı da ortadan kalkmaktaydı. AYM, bu durumun Bakanlıkça Portal’e girişleri engellenen ilgililere katlanamayacakları bir külfet yüklediği ve orantılılık alt ilkesi yönünden ölçülülük ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle bu cümlenin de iptaline karar vermiştir. Sonuç olarak, artık ihale sürecine müdahalede bulunduğu iddia edilen kişilere karşı Adalet Bakanlığı doğrudan erişim kısıtlaması getiremeyecek, yalnızca yargı mercileri tarafından alınan kararlar uygulanabilecektir.

3. Bilişim Sisteminde Bakım Çalışmalarının İhalenin Geçerliliğine Etkisi

111/b maddesinin dokuzuncu fıkrasının ikinci cümlesi, haczedilen malların elektronik ortamda açık artırma suretiyle satışına ilişkin süreçte, teklif verme süresi içinde bilişim sisteminin bakımı veya iyileştirilmesine yönelik işlemler yapılmasının ihalenin geçerliliğini etkilemeyeceğini düzenlemekteydi. Böylece, bilişim sisteminde bakım veya güncelleme nedeniyle yaşanabilecek olası aksaklıkların, ihale sürecinin iptal edilmesine yol açmasının önüne geçilmek istenmiştir. AYM, teklif verme süresi içinde bilişim sisteminin bakımı ve iyileştirilmesine yönelik işlemler nedeniyle sözleşme özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddiaların esasının yargı mercilerince incelenmesine imkan tanımayan bu düzenlemeyi hak arama hürriyeti ve sözleşme hürriyetine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir. Söz konusu iptal ile birlikte, teknik sorunlar nedeniyle teklif veremeyen katılımcıların ihalenin iptalini talep edebilmesi mümkün kılınmıştır.

Karar, Resmî Gazete’de yayımlanmasından dokuz ay sonra yürürlüğe girecektir.

Karar’ın tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.