30 Ocak 2025 tarihli 32798 sayılı Resmi Gazete’de, Anayasa Mahkemesi’nin 2023/182 Esas, 2024/203 Karar sayılı ve 4 Aralık 2024 tarihli kararı (“Karar”) yayımlandı. Buna göre Anayasa Mahkemesi, istinaf ve temyiz başvurularında parasal sınırların uygulanmasında hükmün verildiği tarihteki sınırların esas alınmasını düzenleyen kanun hükmünün iptaline karar verdi.
Somut norm denetimi kapsamında, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Ek 1. maddesinin kanun yolu başvurularında gözetilecek parasal sınırlarının uygulanma tarihini belirleyen hükümlerinin Anayasa’da düzenlenen hukuk devleti, eşitlik, ölçülülük ilkelerini ve hak arama hürriyetini ihlal ettiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmuştur.
Bu kapsamda inceleme yapan Anayasa Mahkemesi’ne göre:
- Kişilerin, bir davayı hangi süreler içinde ve hangi usullerle açabileceklerini, yani mahkemeye nasıl başvurabileceklerini ve bunun şartlarını önceden öngörebilmeleri, mahkemeye erişim hakkının temel bir gereğidir.
- Hukuki belirlilik ve öngörülebilirlik ilkeleri uyarınca, ilk derece veya bölge adliye mahkemesi tarafından aleyhine karar verilen tarafın, bu karara karşı kanun yoluna başvurup başvuramayacağını ve eğer başvurabiliyorsa hangi koşullarda bu hakkını kullanabileceğini açık bir şekilde bilmesi gerekir.
- Kanun koyucunun, kanun yoluna başvuru için belirlediği kesinlik sınırını her yıl güncellediği göz önüne alındığında, enflasyon nedeniyle yaşanan ekonomik kayıpları karşılayacak adil bir dengenin kurulması gerekmektedir.
- Bir hukuki ilişkinin doğduğu, uyuşmazlığa neden olan olayın meydana geldiği veya davanın açıldığı tarihte yürürlükte olan parasal sınırlara göre istinaf veya temyiz başvurusu yapılabilen bir karar, özellikle uzun süren yargılamalarda, hükmün verildiği tarihte geçerli olan parasal sınırlara göre kanun yoluna kapalı hale gelebilmektedir.
- Kanun yoluna başvuru için belirlenen parasal sınırlar güncellenirken, dava konusu mal veya alacağın değeri güncellenmediğinden, enflasyonun yarattığı yük doğrudan davanın taraflarına yansıtılmaktadır.
- Bu çerçevede, tarafların kanun yoluna başvuramaması nedeniyle katlanmak zorunda kaldıkları külfet ile yargılamanın en az maliyetle ve en kısa sürede tamamlanmasına yönelik kamu yararı arasındaki dengenin bozulduğu görülmektedir. Mahkeme kararlarının denetlenmesini talep etme hakkına getirilen bu sınırlamanın orantısız olduğu ve bireylere aşırı bir yük getirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu bağlamda, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun istinaf ve temyiz başvurularına parasal sınırların uygulanmasında hükmün verildiği tarihteki sınırların esas alınmasını düzenleyen Ek 1. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “…341 inci, 362 nci ve…” ibaresinin iptaline oybirliğiyle karar verilmiştir.
Karar, Resmî Gazete’de yayımlanmasından dokuz ay sonra yürürlüğe girecektir.
Karar’ın tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
