Rekabet Kurulu tarafından motorlu taşıtlar sektöründeki dağıtım anlaşmaları için 01.01.2006 tarihinden beri uygulanmakta olan 2005/4 sayılı Tebliğ yürürlükten kaldırılarak; söz konusu Tebliğin uygulanması esnasında elde edilen tecrübeler ve karşılaşılan sorunlar göz önünde bulundurularak diğer sektörlerden farklı muafiyet kuralları içeren 2017/3 sayılı Tebliğ 24 Şubat 2017 Tarihli ve 29989 Sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmış ve yayın tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
2017/3 sayılı Tebliğ ile 2005/4 sayılı Tebliğ’de yer alan tanımlar güncellenmiş, bir kısım yeni tanımlar yapılmış; muafiyetin genel koşullarında, rekabet etmeme yükümlülüğü ve ek tesis yeri açılması hususlarında da bir kısım değişikliğe gidilmiştir.
Yeni tebliğ ile aşağıdaki konularda önemli değişiklikler yapılmıştır:
Pazar payı eşikleri:
2005/4 sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlanma, pazar payı eşiklerine dayanan bir sisteme bağlanmıştı. Bu çerçevede, grup muafiyetinin satış pazarında uygulanması bakımından pazar payı eşikleri, münhasır dağıtım sistemi için %30 ve niceliksel seçici dağıtım sistemi için %40 olarak belirlenmişti. Niteliksel dağıtım sistemi için ise bir pazar payı eşiği öngörülememişti. Bu çerçevede, satış pazarı bakımından sistemin basitleştirilerek tüm dağıtım sistemlerinin grup muafiyetinden yararlanmasının tek bir eşik çerçevesinde değerlendirileceği bir sisteme geçilmiştir.
Buna göre, 2017/3 sayılı Tebliğin 5. maddesi ile niceliksel seçici dağıtım ve münhasır dağıtım sistemlerinin, ilgili teşebbüsün pazar payının %30’un altında olması halinde uygulanabilir olması sağlanmıştır. Niteliksel seçici dağıtım sistemi bakımından ise pazar payı eşiği aranmaması uygulamasına devam edilmektedir.
Muafiyetin genel koşulları:
2005/4 sayılı Tebliğ’in 4. maddesi uyarınca anlaşmaların grup muafiyetinden yararlanması için;
- Yetkili dağıtıcı veya servisin dikey sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerini sağlayıcının dağıtım ağı içerisindeki başka bir teşebbüse devrinin kısıtlanmaması,
- Fesih bildiriminin tebliğde öngörülen feshi ihbar usulüne uygun olarak feshin detaylı ve objektif gerekçelerini içerecek biçimde yazılı olarak yapılması,
- Anlaşmadan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile ilgili anlaşmazlıkların bağımsız bir uzmana ya da hakeme götürme hakkının tanınması aranmaktaydı.
Bu zorunluluklar, taraflar arasındaki sözleşme ilişkisine müdahale niteliği taşıdığından ve bu düzenlemelerle amaçlanan sonuçlara, başkaca hukuki disiplinlere ait hükümlerin işletilmesi ile ulaşılabileceğinden yukarıda sayılı şartlar, muafiyet genel koşulları arasından çıkarılarak 2017/3 sayılı Tebliğ’e alınmamıştır.
Muafiyetin genel koşullarından yalnızca feshi ihbar süreleri (en az beş yıl süreli olması halinde altı ay; belirsiz süreli olması halinde en az iki yıl) 2017/3 Sayılı Tebliğ’de de muhafaza edilmiştir.
Rekabet Etmeme ve Çok Markalılık:
2005/4 sayılı Tebliğ rekabet etmeme düzenlemeleri açısından pazarın farklı seviyeleri için herhangi bir ayırım öngörmemekteydi. 2017/3 Sayılı Tebliğ’in ilgili maddelerinde ise, “motorlu taşıtların dağıtımı”, “yedek parçaların dağıtımı” ve “bakım ve onarım hizmetlerinin sağlanması” açısından farklı düzenlemelerin yapıldığı görülmektedir.
Motorlu taşıtların dağıtımı bakımından;
Alıcılara süresi beş yılı aşmayacak şekilde doğrudan rekabet etmeme yükümlülüğü getirilebilmesinin önü açılmıştır. Alıcıya anlaşma süresinin sonrasında da geçerli olacak şekilde bir rekabet etmeme yükümlülüğü getirilmesi 2005/4 Sayılı Tebliğ döneminde olduğu gibi yeni tebliğ ile de muafiyet kapsamı dışında bırakılmıştır.
Bunun yanında, 2017/3 Sayılı Tebliğ ile motorlu taşıtların dağıtımı bakımından %30 olarak belirlenmiş olan “dolaylı rekabet etmeme” yükümlülüğü eşiği %80’e çıkarılmıştır.
Yedek parçaların dağıtımı ve bakım ve onarım hizmetlerinin sağlanması bakımından;
Bu faaliyetler açısından eski tebliğ ile getirilen sistem korunmuş ve alıcıya doğrudan rekabet etmeme yükümlülüğü getirilen durumlar muafiyet kapsamı dışında tutulmuştur. Ayrıca, alıcının bir önceki takvim yılındaki faaliyetlerinin %30’undan fazlasını tek bir sağlayıcı ile gerçekleştirmesini öngören yükümlülükler de muafiyet kapsamı dışında bırakılmıştır.
Bu düzenlemelerin istisnası olarak bağımsız yedek parça sağlayıcılarının kurdukları yedek parça dağıtım ağları bakımından bağımsız yedek parça dağıtıcılarına ve bakım onarım zincirleri bakımından zincir servislere süresi beş yıla kadar olmak üzere getirilen rekabet etmeme yükümlülüklerinin grup muafiyetinden yararlanacağı düzenlenmiştir.
Eşdeğer yedek parça:
2017/3 sayılı Tebliğ eş değer yedek parça tanımını değiştirmiş ve kavramı daha anlaşılır hale getirmiştir. Buna göre; “ Eş Değer Kalitede Yedek Parça, bir motorlu taşıtın montajında kullanılan orijinal parçaların değiştirilmesi amacıyla üretilen, ilgili mevzuat çerçevesinde belirlenen deney ve muayene metotlarına göre orijinal parçayla kıyaslanarak tespit edilen kütle, boyut, malzeme, işlevsellik gibi kriterlere uygunluğu, akredite bir kuruluş tarafından belgelendirilmiş parçadır.”
Tebliğ’in tam metnine bu linkten ulaşabilirsiniz.