Türk Sınai Mülkiyet Hukukunda önemli değişiklikler öngören ve uzun süredir beklenmekte olan Sınai Mülkiyet Kanunu (“SMK”) yürürlüğe girmiştir. Yeni Kanun, marka, patent, faydalı model, tasarımlar ve coğrafi işaretlere ilişkin koruma ve uygulama hükümlerini tek yasal düzenleme altında toplamaktadır.
10 Ocak 2017 tarih ve 29944 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan SMK maddelerinin büyük çoğunluğu da Kanun’un yayımlanma tarihi ile birlikte yürürlük kazanmıştır.
Kanun’un yürürlüğe girmesi ile sınai mülkiyet haklarında Kanun Hükmünde Kararnameler (“KHK”) dönemi sona ermiş bulunmakla birlikte, 10 Ocak 2017’den önce gerçekleştirilen başvuruların başvuru süreçlerinin ilgili KHK hükümlerine göre tamamlanacaktır.
Kanun ile Türk Patent Enstitüsü’nün de adı, Türk Patent ve Marka Kurumu (“Türk Patent”) olarak değişmiştir.
Genel Hükümlere İlişkin Önemli Değişiklikler:
- Süreler: Kanun’da aksi belirtilmedikçe tüm süreler iki ay olarak belirlenmiştir. Markalar için itiraz süresi üç aydan iki aya, tasarımlar ve coğrafi işaretler için altı aydan üç aya inmiştir.
- Tecavüz davalarında mevcut tescilin savunma teşkil etmemesi: Tecavüz fiili gerçekleştiren taraf, mevcut tescillerini savunma olarak ileri süremeyecektir.
- Tazminat ve El koyma: Hak sahipleri, hâlihazırda tecavüz davası kapsamında tazminat elde ettiği ve fakat yargılama neticesinde el konulmamış mallara yönelik olarak bu malları elinde bulunduran üçüncü kişilere karşı tecavüz davası açamayacaktır.
- Uluslararası Tükenme: Kanun metninde açıkça uluslararası tükenme ilkesi kabul edilmiştir.
- Üniversitelerde Hak Sahipliği: Öğrenciler ve stajyerler de dahil olmak üzere öğretim elemanlarınca çalışma esnasında geliştirilen tasarımların ve buluşların hak sahibi Yükseköğretim Kurumu’na ait olacaktır.
- Cezai Hükümlerin Eksikliği: Yeni Kanun, marka haklarına karşı tecavüze yönelik cezai hükümlere yer vermekle birlikte patent, tasarım ve coğrafi işaretlere ilişkin olarak sadece hukuk davası açabilme olanağı öngörmektedir.
Marka Hukukuna İlişkin Başlıca Değişiklikler:
- Birlikte Var Olma: Önceden tescil edilmiş bir markanın varlığından bahisle resen incelemede Kurum tarafından verilen ret kararı üzerine, redde mesnet marka sahibinin rızası ile tescil süreci devam edebilecektir.
- Kullanmama Savunması: Benzerliğe dayalı marka itiraz süreçlerinde itirazda bulunan tarafın markası beş yıldan uzun süredir tescilli ise, başvuru sahibinin talebi üzerine Kurum itiraz sahibinden markasının itiraza konu başvuru veya rüçhan tarihi dikkate alınarak kullanımına ilişkin delil sunmasını isteyebilecektir. Yine benzerliğe dayalı hükümsüzlük davalarında da davalı taraf davacının markasına karşı kullanım savunmasında bulunabilecektir.
- Resen İptal: Yeni Kanun ile, Türk Patent markaların kullanılmaması, jenerik hale gelmesi veya yanıltıcı nitelikte olması yönündeki iddiaları inceleyebilecek ve markaların iptaline karar verebilecek olup bu uygulama Kanun’un yürürlüğünü izleyen 7 yıl sonra, 10 Ocak 2024’te başlatılacaktır.
- Sessiz Kalma Yoluyla Hak Kaybı: SMK sessiz kalma yoluyla hak kaybında sessiz kalma süresini, hak sahibinin markanın kullanıldığını bildiği veya bilmesi gerektiği ve tarihten itibaren beş yıl olarak belirlemiştir.
Patentlere İlişkin Önemli Değişiklikler:
- Patent Verilmesinden Sonra Yapılacak İtirazlar: SMK ile birlikte ön görülen yeni tescil kararı sonrası itiraz sistemine göre, üçüncü kişiler patentin verilmesi kararının Bültende yayımlanmasından itibaren altı ay içinde itiraz edebileceklerdir.
- Zorunlu Lisans Verilme Şartlarının Genişletilmesi: KHK ile öngörülen koşullara ek olarak SMK uyarınca aşağıdaki şartların bulunması halinde de zorunlu lisans verilebilecektir:
- TRIPS sözleşmesi uyarınca başka ülkelerdeki kamu sağlığı sorunları sebebiyle eczacılık ürünlerinin ihracatının söz konusu olması
- Islahçının, önceki bir patente tecavüz etmeden yeni bir bitki çeşidi geliştirememesi
- Patent sahibinin, patent kullanılırken rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı faaliyetlerde bulunması
- İncelemesiz Patentlere Yer Verilmemesi: SMK’ya göre araştırma raporunun tebliğinden itibaren 3 ay içerisinde inceleme raporu talep edilmesi zorunlu olup, aksi takdirde başvuru geri çekilmiş sayılır. Dolayısıyla, SMK ile birlikte incelemesiz patentlere veda edilmektedir.
- Patentlenemeyecek Biyoteknolojik Buluşlar: SMK patentlenemeyen buluşların kapsamını genişletmektedir. Şöyle ki; mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler patentlenebilirliğin dışında kalmaktadır
- Yıllık Ücretlerin Ödenmemesi Nedeniyle Düşen Patentlerin Yeniden Varlık Kazanması: SMK’ya göre, yıllık ücretlerin belirtilen sürede (cezalı ödeme süresi de dahil olmak üzere) ödenmemesi sebebiyle sona eren patent hakkı, sona erdiğine ilişkin durumun yayınlanmasından itibaren iki ay içerisinde iki ay içinde telafi ücretinin ödenmesi hâlinde, ücretin ödendiği tarih itibarıyla yeniden geçerlilik kazanacaktır.
Tasarım Hukukuna İlişkin Başlıca Değişiklikler
- Tescilsiz Tasarımların Korunması: İlk defa Türkiye’de kamuya sunulmuş olmak şartıyla tescilsiz tasarımlar da SMK ile üç yıllık korumaya tabi olacaktır.
- Resen İncelemede Yenilik Kriteri: Diğer re’sen inceleme kıstaslarının yanı sıra yenilik unsuru da Kurum’un başvuru inceleme kıstasları arasında yer almıştır.
- Eşdeğer Parçaların Kullanımı: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Tarafından yayımlanan eşdeğer parçaların kullanımı tasarım tecavüzü teşkil etmeyecektir.
- Kötü Niyet: SMK’nın açık hükmü ile artık kötü niyet hususu da bir itiraz ve hükümsüzlük nedeni olarak ileri sürülebilecektir.
- Birleşik Ürünlerin Parçaları İçin Koruma: Münferiden yenilik ve ayırt edicilik kıstaslarını sağlamak kaydıyla birleşik ürünlerin görünebilir parçaları da endüstriyel tasarım korumasından faydalanabilecektir.
Coğrafi Yer İşaretlerine İlişkin Başlıca Değişiklikler:
- Geleneksel Ürün Adları: AB Tüzüğüne paralel olarak coğrafi işaret kapsamına girmeyen geleneksel ürün adları da koruma altına alınacaktır.
- Başvuru Sahibi Olarak Üretici Grupları: Tüzel kişiliğine bakılmaksızın üretici grupları da coğrafi işaret başvurusunda bulunmaya yetkili olacaktır.
- Yayımlanma: Başvurular Resmi Gazete veya yerel gazeteler yerine artık Türk Patent Resmi Başvuru Bülteni’nde yayımlanacaktır.
- Değişiklik Talepleri: Tescilli bir coğrafi işarete konu üründe değişiklik olması halinde ilgili taraflar Kurum nezdinde değişiklik talebinde bulunabilecektir. Değişiklik talebine Kanun’un başvuruya ilişkin hükümleri uygulanacaktır.
- Kısa Denetim Dönemleri: Kanun öncesi dönemde on yıl olarak uygulanan coğrafi işaret kullanımına ilişkin denetim dönemleri değişiklik ile birer yıla indirilmiştir.
Kanun metninin tümüne linkten ulaşabilirsiniz.
