Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Çerçeve Yönetmelik (“Yönetmelik”) 10 Temmuz 2021 tarih ve 31537 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik, insan sağlığı ve güvenliği, işyerinde sağlık ve güvenlik, tüketicilerin korunması, çevrenin korunması, kamu güvenliğinin sağlanması ve diğer kamu yararının azami düzeyde korunmasına ilişkin gereklilikleri yerine getiren ürünlerin piyasaya arz edilmesi, piyasada bulundurulması veya hizmete sunulması için piyasanın gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemeyi amaçlamaktadır. Yönetmelik, Ürünlerin Uygunluğu ile Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair (AB) 2019/1020 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Tüzüğü dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştı.
Yönetmelik uyarınca:
- Ürünlerin izlenebilirliğinin sağlanabilmesi amacıyla imalatçı veya ithalatçı, ürünlerin üzerinde, ürünün boyut ve doğasının buna elverişli olmadığı durumlarda ürünün ambalajında, parselinde/kolisinde veya ürüne eşlik eden bir belgede seri, model, parti numarası, lot veya ürünün ayırt edilmesini sağlayacak bilgilere yer verir,
- Yönetmelik’in ikinci bölümünde sorumlulukları belirtilen iktisadi işletmeciler, piyasaya arz ettikleri veya piyasada bulundurdukları ürünlerin taşıdığı risklerin azaltılması veya ortadan kaldırılması amacıyla yürüttükleri faaliyetlerinde, ürünlere ilişkin teknik düzenlemeleri hazırlayan, yürüten veya ürünleri denetleyen kamu kuruluşu (“Yetkili Kuruluş”) ve Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) ile iş birliği yapar,
- Yetkili Kuruluş;
-
- İktisadi işletmecilerden, gömülü yazılımlara erişim de dahil olmak üzere ürünün uygunluğu ve teknik yönleri hakkında verileri veya bilgileri, ilgili belgeleri ve teknik özellikleri, herhangi bir biçimde ve depolama ortamından veya bu tür belgelerin, teknik özelliklerin, verilerin veya bilgilerin bulunduğu yerden bağımsız olarak talep etme ve bunların kopyalarını alma,
- İktisadi işletmecilerden tedarik zinciri, dağıtım ağının ayrıntıları, piyasadaki ürün miktarları ve ilgili olduğu yerde, teknik düzenlemelerde belirtilen gerekliliklere uygunluk açısından bir ürünle aynı teknik özelliklere sahip diğer ürün modellerine ilişkin bilgileri vermelerini talep etme,
- İktisadi işletmecilerden, internet sitelerinin sahiplerini tespit etmek amacıyla soruşturmanın konusu ile ilgili ve gerekli bilgileri vermelerini isteme,
- Ürünlerin yerinde denetimlerini ve duyusal incelemelerini habersiz yapma,
- Uygunsuzluğu tespit etmek amacıyla ürünleri; iktisadi işletmecinin deposunda, nakil aracında, iş yeri ve üretim tesisi de dahil olmak üzere gerekli görülen yerlerde denetleme,
- Uygunsuzluğu tespit etmek ve ortadan kaldırmak amacıyla re’sen soruşturma başlatma,
- İktisadi işletmecilerden, uygunsuzluğu veya riski ortadan kaldırmak amacıyla uygun önlemleri almalarını talep etme,
- İktisadi işletmecinin uygun düzeltici önlemleri almaması, zamanında almaması veya aldığı önlemleri yetkili kuruluşun eksik veya yetersiz bulması halinde veya uygunsuzluk veya riskin devam ettiği durumlarda, ürünün piyasada bulunmasını yasaklamak, kısıtlamak, iktisadi işletmecinin ürünü piyasadan çekmesini veya geri çağırmasını istemek gibi uygun önlemleri alma,
- İdari yaptırım uygulama,
- Kimlik açıklanmadan alınanlar da dahil olmak üzere ürün numuneleri alma, bu numuneleri inceleme ve uygunsuzluğu tespit etmek ve kanıt elde etmek amacıyla bu numuneler üzerinde tersine mühendislik yapma,
- Ciddi riski ortadan kaldırmak amacıyla başka etkili yöntemlerin bulunmadığı durumlarda, ilgili ürünlere ilişkin içeriğin çevrimiçi ara yüzden kaldırılmasını veya çevrimiçi ara yüze erişim sağlandığında ürünün satın alınmasına imkan vermeyecek şekilde son kullanıcılara yönelik bir uyarının, risk ortadan kalkana kadar açıkça gösterilmesini isteme yetkisini haizdir.
- Yetkili Kuruluşlar, hangi formatta ve ortamda muhafaza edildiklerine bakılmaksızın herhangi bir bilgi, belge, bulgu, beyan veya istihbaratı, soruşturmalarında kanıt olarak kullanabilir,
- Yetkili kuruluşlar arasında 5 Mart 2020 tarihli ve 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’nun (“Kanun”) 15. maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında bir yetki devri yapılması kararı alınırsa, bu karar Bakanlığın görüşleri alınarak bir protokol aracılığıyla düzenlenir,
- Yetkili kuruluşlar, gerekli gördükleri takdirde, Kanun ve Yönetmelik’te belirlenen yetki ve faaliyetleri kapsamında fiziki olarak veya uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla piyasada bulunan ürünlerden, ürünün yapısına ve özelliğine göre ve yeterli sayıda numune alır.
- Yapılan testler neticesinde numunenin uygunsuz olduğu veya risk taşıdığı ortaya çıkarsa, alınan numune için imalatçıya veya ithalatçıya herhangi bir ödemede bulunulmaz. Numunenin, ürünün özelliğine uygun koşullarda ve uygun bir süreyle test kuruluşunda saklanması sağlanır. Bu süre sonunda “numune bertaraf tutanağı” düzenlenerek numune yetkili kuruluş tarafından bertaraf edilir veya ettirilir.
- Yapılan testler neticesinde numunenin uygun veya güvenli bulunması halinde;
-
- Numunenin özelliğini kaybetmemesi durumunda, yapılan test sonucundan imalatçı veya ithalatçı haberdar edilir. İlgili iktisadi işletmeci, bu bildirimin kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde numuneleri geri alabilir veya aldırabilir.
- Numunenin özelliğini kaybetmesi durumunda, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda “numune bertaraf tutanağı” düzenlenerek numune bertaraf edilir veya ettirilir ve numune ücreti yetkili kuruluşlar tarafından imalatçıya veya ithalatçıya ödenir.
- Yapılan testler neticesinde numunenin uygunsuz olduğu veya risk taşıdığı ortaya çıkarsa, alınan numune için imalatçıya veya ithalatçıya herhangi bir ödemede bulunulmaz. Numunenin, ürünün özelliğine göre uygun koşullarda ve uygun bir süreyle test kuruluşunda saklanması sağlanır. Bu süre sonunda “numune bertaraf tutanağı” düzenlenerek numune yetkili kuruluş tarafından bertaraf edilir veya ettirilir.
- Yetkili kuruluşlar, bir ürünün ciddi risk taşıdığına dair güçlü emarelerin bulunması halinde, ürünün kontrolü tamamlanıncaya kadar piyasaya arzının ve piyasada bulundurulmasının geçici olarak durdurulması kararını alır ve bu kararı iktisadi işletmeciye derhal tebliğ eder. Üründen kaynaklanabilecek muhtemel risklerin önlenmesi amacıyla iktisadi işletmeci, dağıtıcıları durumdan haberdar eder ve risk altındaki grupların bilgilendirilmesini sağlar.
10 Temmuz 2021 tarih ve 31537 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmelik’in tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
