Yapay Zekaya İlişkin Düzenlemeleri İçeren Kanun Teklifi TBMM Başkanlığı’na Sunuldu

Bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrollü robotun, genellikle akıllı varlıklarla ilişkili görevleri yerine getirme yeteneği olarak tanımlanan Yapay Zeka hayatımızda sıklıkla kullanım alanı bulmakta bir çok alanda karşımıza çıkmaktadır.

Bu nedenle, 20 Ağustos 2021 tarih ve 31574 sayılı Resmî Gazete’de Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’ne ilişkin 2021/18 sayılı Genelge (“Genelge”) ve akabinde  24 Ağustos 2021 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi’nin internet sitesinde  yürütülen çalışmalar bakımından yol haritası belirlemek amacıyla Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Belgesi (“Strateji”) yayımlanmıştır. Konuya dair hazırlamış olduğumuz önceki yazımıza buradan erişebilirsiniz.

Genelge ve Strateji sonrası, alana rağbetin artması ve çalışmaların hız kazanması sonucu, Kişisel Verileri Koruma Kurulu da Yapay Zeka Alanında Veri Güvenliğine ilişkin bir rehber yayınlamış ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu bağlamında kişisel verilerin korunması amacına yönelik önerileri  Avrupa Komisyonu ve OECD’nin önceki çalışmalarını da dikkate alarak paylaşmıştır. İşbu Rehbere   ilişkin yazımıza ve kişisel veriler ile yapay zeka kullanımı arasındaki kullanımı değerlendirdiğimiz makalemize  buradan erişebilirsiniz.

Tüm bu gelişmeler ışığında, 24 Haziran 2024 tarihinde  Türkiye Büyük Millet Meclisi  (“TBMM”) Başkanlığı’na Yapay Zeka Kanun Teklifi  (“Kanun Teklifi”) sunulmuştur.

Kanun Teklifi’nde özetle, yapay zeka teknolojilerinin güvenli, etik ve adil bir şekilde kullanılmasını, kişisel verilerin korunmasını ve gizlilik haklarının ihlal edilmemesini temin etmeyi hedeflemektedir. Ayrıca, yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanımına yönelik düzenleyici bir çerçeve oluşturmayı amaçlamaktadır. Ayrıca, Kanun, yapay zekâ sistemlerinin sağlayıcıları, dağıtıcıları, kullanıcıları, ithalatçıları, distribütörleri ve bu sistemlerden etkilenen kişileri kapsamaktadır.

• Kanun Teklifi’ne göre, yapay zekâ sistemlerinin güvenli bir şekilde çalışması ve kullanıcıların zarar görmemesi sağlanmalıdır. Bu sistemlerin nasıl çalıştığına dair açık ve anlaşılır bilgiler sağlanarak şeffaflık temin edilmelidir. Yapay zekâ sistemlerinin ayrımcılık yapmaması ve adil kararlar vermesi sağlanarak adillik ilkesi korunmalıdır. Yapay zekâ sistemlerinin kullanımından doğan sonuçlardan sorumlu olan taraflar belirlenmeli ve hesap verebilir olmalıdır. Ayrıca, yapay zekâ sistemlerinin kişisel verilerin korunması ve gizliliğin sağlanması için gerekli tedbirler alınmalıdır.
• Yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanımı sırasında risk değerlendirmesi yapılmalı ve yüksek risk içeren sistemler için özel önlemler alınmalıdır. Yüksek risk içeren yapay zekâ sistemleri, ilgili denetim makamlarına kayıt ettirilerek uygunluk değerlendirmesine tabi tutulmalıdır.
• Yapay zekâ operatörleri, sağladıkları, geliştirdikleri, dağıttıkları veya kullandıkları yapay zeka sistemlerinin bu Kanunun hükümlerine ve ilgili yönetmeliklere uygun olmasını sağlamakla yükümlüdürler. Yapay zeka sistemlerinin uygunluğunu denetlemek ve ihlalleri tespit etmek amacıyla denetim makamlarına geniş yetkiler verilmiştir. Bu makamlar, yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanım süreçlerini denetlemek, uygunluk değerlendirmeleri yapmak, bilgi ve belge talep etmek ve ihlal durumunda yaptırım uygulamak yetkisine sahiptir.
• Kanun Teklifi hükümlerine aykırı hareket eden yapay zeka operatörlerine uygulanabilecek yaptırımlar arasında yasaklanan yapay zeka uygulamaları için 35 milyon TL veya yıllık cironun %7’sine kadar para cezası, yükümlülüklerin ihlali için 15 milyon TL veya yıllık cironun %3’üne kadar para cezası ve yanlış bilgi sağlanması durumunda 7.5 milyon TL veya yıllık cironun %15’ine kadar para cezası bulunmaktadır.
• Bu Kanun Teklifi yayımı tarihinde yürürlüğe girecek ve hükümleri Cumhurbaşkanı tarafından yürütecektir.

Kanun Teklifi’nın tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.